ความสำคัญของโซเดียม
โซเดียมมีความสำคัญในการ
- ควบคุมระดับความดันเลือด
- สมดุลน้ำและเกลือแร่ในร่างกาย
- การทำงานต่างๆ ของร่างกายซึ่งรวมไปถึงระบบกล้ามเนื้อ
ทำไมถึงกลัวโซเดียม?
- พบว่าเมื่อได้รับโซเดียมมากเกินไปก็ทำให้มีความเสี่ยงต่อโรคทางหัวใจและหลอดเลือด
- บางคนกลัวที่ว่าการได้รับโซเดียมมากเกินไปจะทำให้ร่างกายบวมน้ำ
ตัดโซเดียมไม่ทำให้ระดับโซเดียมในเลือดลดลง
หลายคนจะคิดว่า ถ้าต้องการลดระดับโซเดียมลงก็ต้องตัดโซเดียมออกจากอาหารให้มากที่สุด เพราะถ้าร่างกายไม่เอาโซเดียมเข้าไปเพิ่มก็น่าจะทำให้ระดับโซเดียมในร่าง กายลดลงได้
แต่ในความเป็น จริงคือร่างกายมีระบบปรับสมดุล ในเมื่อร่างกายได้รับโซเดียมน้อย ก็ลดการกำจัดโซเดียมออก แถมเพิ่มความสามารถในการดูดซึมโซเดียมอีกด้วย
จากการทดลองในปี 1990 [1]ได้นำอาสาสมัครมาทำการทดลองว่าการได้รับโซเดียมน้อยลงเพื่อดูว่าร่างกายจะตอบสนองอย่างไรก็ได้ผลตามตารางด้านล่าง
| ก่อนทดลอง | วันที่ 1 | วันที่ 2 | วันที่ 5-7 | |
| ระดับโซเดียมในปัสสาวะ | 217 ± 11 | 105 ± 7 | 59 ± 7 | 9.9 ± 1.6 |
| ระดับ aldosterone | 10.4 ± 1.3 | 11.7 ± 1.2 | 22.5 ± 3.6 | 37.4 ± 6.6 |
| ระดับโซเดียมในเลือด | 139.3 ± 0.5 | 139.0 ± 0.4 | 139.0 ± 0.8 | 137.6 ± 0.5 |
พบว่าร่างกายลด ระดับการขับโซเดียมทางปัสสาวะ จากเดิมขับออกวันละ 217 mEQ/วัน ก็ลดลงมาเป็น 105>59> 9.9 นั่นหมายความว่าเมื่อร่างกายได้รับโซเดียมน้อย ร่างกายก็จะรักษาสมดุลด้วยการลดการขับออกทางปัสสาวะ
ร่างกายเพิ่ม ระดับฮอร์โมน aldosterone ที่เพิ่มการดูดน้ำและโซเดียมกลับเข้าร่างกาย จากเดิมที่ปริมาณฮอร์โมนตัวนี้มีเพียง 10.4 ng/100 ml ก็กลายเป็น 37 ng/100 ml จัดว่าเพิ่มขึ้น 3 เท่า นั่นก็หมายความว่าการตัดโซเดียมมากเกินไปก็เป็นการกระตุ้นให้ร่างกายพร้อม ที่จะดึงน้ำกลับเข้ามามากขึ้น
และอย่างที่ บอกว่าร่างกายมีระบบปรับสมดุลให้โซเดียมในร่างกายอยู่ในระดับที่เหมาะสม ก็พบว่าถึงแม้จะได้รับโซเดียมน้อยแต่ปริมาณโซเดียมในเลือดก็คงที่ 138-139 mEq/L นั่นก็หมายความว่าถึงแม้จะลดปริมาณโซเดียมที่ได้รับก็ตาม ระดับโซเดียมในเลือดก็ไม่ได้ลดลงตามไปด้วย (เพราะร่างกายเพิ่ม alsosterone ที่จะดึงน้ำและโซเดียมกลับนั่นเอง)
อย่ากลัวโซเดียม จนเกินไป ถึงแม้ว่าการได้รับโซเดียมจากอาหารจะทำให้ร่างกายบวมน้ำ (เพราะโซเดียมดึงน้ำเข้ามา) และการตัดโซเดียมในช่วงสั้นๆ จะทำให้ร่างกายดูแห้งชัด แต่นั่นก็เป็นเพียงชั่วคราว ร่างกายมีระบบปรับสมดุลเพื่อที่จะปรับให้ระดับโซเดียมในร่างกายคงที่ ดังนั้นการได้รับโซเดียมในปริมาณที่เหมาะสมจึงเป็นเรื่องจำเป็นต่อสุขภาพโดย รวม (ทาง Thai RDA แนะนำที่ 2,400 mg/วัน)โดยเฉพาะในกลุ่มคนที่ออกกำลังกายที่มีการสูญเสียเกลือแร่ (ซี่งรวมไปถึงโซเดียม) ทางเหงื่อนั้นยิ่งสมควรได้รับโซเดียมให้เพียงพอ
สรุป
- อย่ากลัวโซเดียมจนเกินไป ควรรับในปริมาณที่พอดี (Thai RDA แนะนำว่าควรได้รับโซเดียม 2,400 mg/วัน)
- การตัดโซเดียมมีผลทำให้ร่างกายดูแห้งชัดขึ้นชั่วคราว ไม่ได้ช่วยให้ไขมันลดลง
- ส่วนมากอาหารที่มีแคลอรี่เยอะมักจะมีโซเดียมเยอะ แต่การที่อาหารพวกนี้ทำให้อ้วนก็เพราะปริมาณแคลอรี่ของมันไม่ใช่เพราะโซเดียม
อ้างอิง
Rogacz S, Williams GH, Hollenberg NK: Time course of enhanced adrenal responsiveness toangiotensin on a low salt diet. Hypertension 1990, 15(4):376-380.
